|
Drewniane kościółki w południowej Polsce to prawdziwe klejnoty tego obszaru, potwierdza to wpisanie części z nich na światową listę dziedzictwa kulturowego UNESCO w 2003 roku. Wszystkie są częścią Małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej, który na swej liście artakcji ma ponad dwieście trzydzieści obiektów , w tym także cerkwie, spichlerze, skanseny, drewniane chałupy i szlacheckie dwory.
Cały szlak podzielony jest na 9 tras, a jedną z nich jest trasa Regionu Podhalańsko - Pienińskiego, która zawiera aż 49 obiektów na Podhalu i w Pieninach. Wiele z nich mieści się w Zakopanem jak słynny Stary Koścółek zakopiański, Chata Sabały, Kaplica Jaszczurówka czy najstarsze wille miasta Atma, Harenda, Koliba, Witkiwiczówka, Pod Jedlami. Warto zobaczyć też Zabudowę i Muzeum w niedaleko położonym Chochołowie.
Na szczególną uwagę zasługuje jednak pięć podhalańskich drewnianych kościołów z Nowego Targu, Harklowej, Grywałdu, £opusznej i Dębna Podhalańskiego. Wszystkie powstały w XV wieku, zatem są budowlami gotyckimi lub późnogotyckimi, łączy je kilka wspólnych cech, między innymi bardzo ciekawa konstrukcja zrębowa. Polega na łączeniu długich, grubych bali układanych jeden na drugim, poprzez specjalne nacięcia w narożach bez użycia gwoździ. Sama konstrukcja nie jest widoczna, ponieważ bale od zewnątrz pokryte są gontem lub szalunkiem.
Bryły kościółków mają podobną strukturę i zostały wybudowane z drzewa modrzewiowego przez co są łatwo rozpoznawalne. Dach ich ma jedną wieżę dzwonniczą i także jest pokryty gontem. Według tradycji wczesnochrześcijańskiej wszystkie są orientowane, co oznacza, że prezbiterium jest skierowane ku wschodowi. Kościoły te są naprawdę zachwycające i jeśli lubisz tego typu zabytki warto je zwiedzić i zgłębić ich tajemnice.
Warto przy tym pamiętać o dwóch ważnych rzeczach. Po pierwsze jeśli chcesz zobaczyć więcej niż jeden w ciągu dnia, niezbędny będzie samochód. Drugą ważną rzeczą, szczególnie dla turystów, którzy planują zwiedzanie poza miesiącami letnimi, jest to, aby przed wycieczką upewnić się czy i w jakich godzinach zabytki są udostępnione zwiedzającym. Niedopatrzenie grozi pocałowaniem przysłowiowej klamki. Jeśli zastaniesz drzwi zamknięte masz ostatnią szansę - pieczę nad kościołami sprawują miejscowi księża, którzy posiadają do nich klucze. Przy odrobinie szczęścia i szczerym uśmiechu być może otworzą, oprowadzą was, a przy tym opowiedzą co nieco...
Pierwsza budowla z naszej listy mieści się w Nowym Targu, to kościółek pod wezwaniem ¦w. Anny, pochodzi z końca XV wieku, choć niepotwierdzone wzmianki głoszą iż został ufundowany w początkach wieku XIII. Był wielokrotnie przebudowywany, przez co stracił swoje pierwone gotyckie cechy. Jednak posiada wiele elementów wyposażenia wnętrza, na których watro oprzeć wzrok jak ścienne malowidła autorstwa Hipolita Lipińskiego, osiemnastowieczne organy, rokokową ambonę czy dwie gotyckie rzeźby.
Jadąc dalej na wschód dotrzesz do kościóła parafialnego pw. ¦więtej Trójcy i św. Antoniego Opata w £opusznej. Ta późnogotycka świątynia zachwyca wszystkich zwiedzających niewiarygodnie piękną polichromią stropu oraz gotyckim tryptykiem na ołtarzu głównym. Pochodzący z 1460 roku jest uznany za najlepiej zachowane i jedno z najlepszych dzieł rzeźbiarskich Małopolski tego okresu. W £opusznej dobrze też odwiedzić Dwór Tetmajerów, będący obecnie filią Muzeum Tatrzańskiego.
Kolejnym przystankiem naszej wędrówki będzie połóżona zaraz obok Harklowa. Tu swym pięknie zdobionym wnętrzem zachwyci cię kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny, w którym najstarsze fragmenty polichromii pochodzą z 1500 roku. Twoją uwagę skupią napewno jego trzy późnobarokowe ołtarze czy kamienna chrzcielnica.
Nieco bardziej na południowy wschód leży Dębno, a tam, jak już zapewne się domyślasz nasz drogi czytelniku kolejna perełka naszego szlaku. To wybudowany w drugiej połowie XV wieku kościół pod wezwaniem ¦w. Michała Anioła, posiada pochodzącą z tego samego okresu piękną, gotycką monstrancję wieżyczkową oraz malowane, drewniane tabernakulum. Jednak na największą uwagę zasługują unikatowe dzieła malarstwa, rzeźby i rzemiosła artystycznego.
Docierając do ostatniego z pięciu najważniejszych podhalańskich kościółków mijamy po drodze miejscowość Maniowy. Jeśli masz jeszcze siłę, zaglądnij koniecznie do cmentarnej kaplicy ¦w. Sebastiana. Kiedy już dotrzemy do celu, czeka nas jeszcze mały spacer pod górkę i przez strumyk, aż ukaże się naszym oczom...Kościół parafialny pw. ¦w. Marcina w Grywałdzie, zachował całkowicie swój pierwotny gotycki charakter i jest jednym z najlepszych przykładów tego typu budowli. Najcenniejsze elementy to ołtarz główny, prawy ołtarz boczny oraz dwie rzeźby; Matka Boska Różańcowa i barokowa, ludowa rzeźba Piety.
Jadąc samochodem z Zakopanego lub Krakowa do Czorsztyna możesz zrobić koło wokół jeziora i wstąpić też na Zamek w Niedzicy. Po drodze warto wygospodarować choć kilka minut by zatrzymać się w Białce i Trybszu, bowiem tu także znajdziesz dwa kolejne obiekty godne polecenia. A jakie? Pojedź i przekonaj się sam!
| | | |